‘Onze man in Brazilië’

Peter Elshof vertelt over leven in dit Zuid-Amerikaanse land

Deze zomer zijn in Brazilië, Rio de Janeiro, de Olympische Spelen. Voor Hoezo Heino aanleiding om een Heinose Braziliaan op te snorren: Peter Elshof (46). Aan het begin van het telefoongesprek blijkt eens te meer de mondiale betekenis van Johan Cruyff. Terwijl in Nederland de media ontploffen over diens overlijden, vertelt Peter vanuit Maringa in Brazilië dat ook daar veel reacties zijn. “In het nieuwsbulletin duren items hooguit twee minuten, maar Johan Cruyff kreeg meer dan tien minuten aandacht. Dit is dan ook een echt voetballand!”

Het land van de goddelijke kanaries wordt momenteel vooral beheerst schandalen op gebied van politiek, rechten en economie. Peter, sinds eind 1994 woonachtig in Brazilië, vertelt over de ‘soap-serie’.
“Steeds zijn er nieuwe dingen; schandalen, corruptie, eigen zakken vullen. Niet bij te benen. Het land en de mensen zijn mooi, maar op het moment is alles onzeker. Toen ik hier kwam hadden we een sterke munt. Tot vorig jaar liep alles goed, we waren een van de sterkste BRIC-landen (indertijd opkomende economieën: Brazilië, Rusland, India, China).”

Peter is geboren en getogen in Heino. Hij kwam via een omweg in Brazilië.
“Na de Internationale Agrarische Hogeschool in Deventer bezocht ik in 1992 een oom in Canada. Daarna deed ik in de VS een leer- en werkprogramma aan de universiteit van Minnesota. In die tijd merkte ik dat het echt moeilijk zou worden om in de VS aan de bak te komen. We hoorden verhalen over problemen met collega’s, ziekenzorg en discriminatie. Je hoefde niet te verwachten dat je op echt hoog niveau zou komen te werken. Het was ten tijde van het WK Voetbal. Tijdens de wedstrijd Brazilië-Nederland in Dallas had ik mijn eerste contact met Brazilianen. Die twee culturen gingen goed samen.”
“Tijdens dat studieprogramma ontmoette ik een Braziliaanse vrouw Marcia, haar beste vriend Luciano zat in mijn programma. We kregen langzaam maar zeker iets. We werkten een aantal maanden bij een wijnmakerij in Californië tot ons visum verliep. Ik had een ticket naar huis maar wilde met haar mee naar Brazilië met Kerst. Dat was december 1994.”

Peter sprak nog geen woord Portugees. Toch bleef hij en ging op zoek naar geschikt werk. Hij mocht hij een veilingsysteem opzetten voor bloemen- en fruitverkoop.
“De logistiek kon beter. Uiteindelijk is het project niet doorgezet wegens gesprek aan investeringsgeld. Inmiddels was ik bezig met een vast visum en werd ik uitgenodigd door een stel jongens van de Nederlandse kolonies die aardappelen teelden. Destijds was 50% van de opbrengst bedoeld voor de industrie en 50% voor de markt. We teelden op 60 ha grond. Ik werkte er van 1997 tot 2000 als commercieel manager. Eerst woonde ik in Holambra en later Castrolanda, beide Nederlandse kolonies, 400 kilometer van huis. Omdat ik Marcia, we trouwden in 1999, door de week niet zag ging ik thuis werken. Uiteindelijk ging ik bij Coöperatie COCAMAR werken als commercieel manager voor export in geconcentreerd sinaasappelsap. Ik kocht zelf aandelen in een bedrijf dat 500 ha sinaasappelen teelt samen met de ‘aardappeljongens’. In 2003 kon ik ook aandelen in het aardappelbedrijf kopen, en terugkomen als commercieel directeur. Dat wilde ik, mits ik vanuit Maringa kon werken. Inmiddels heb ik 33,3% van het bedrijf, telen we 1200 ha aardappelen per jaar en worden deze voor 100% afgezet aan de industrie.”

Aardappelen telen in Brazilië, een groot verschil met de Hollandse kleiaardappelen.
“Zeker, in Nederland heb je 60 ton per ha, hier 35 à 40 ton. Het teelseizoen loopt van februari tot en met november. Alleen in december en januari wordt niet geplant, dan is het te warm. We hebben vier verschillende teelgebieden. We beginnen in Castrolanda en via Holambra gaan we naar Cristalina, 100 km van Brasilia, en aan het eind van het jaar weer terug naar het zuiden. Hierdoor kunnen we steeds oogsten. Belangrijk omdat de fabriek alleen vers verwerkt. Er wordt chips en ‘palha’ van gemaakt. ‘Palha’ zijn een soort stro-chips, van die stokjes. Het gaat over alles, zoals hotdogs en salades.”
“Dit jaar zorgde El Niño voor slechte oogsten. In het zuiden regen, in het noorden droogte.”

Op het moment dat we elkaar spreken regent het zowel hier als in Brazilië. Natuurlijk zijn de temperaturen in Maringa, een stad met ongeveer 400.000 inwoners, compleet anders. Denkt Peter wel eens over vertrekken?
“Wie weet, op het moment met de crisis? Ik heb natuurlijk nu wel mijn wortels hier. Ben helemaal ingeburgerd. Ik woon hier goed met Marcia en zoon Pedro (14) en dochter Amanda (12). Het was lastig, maar ik heb me hier goed op kunnen werken terwijl ik eerst niks had. Nu heb ik een eigen bedrijf met 12 miljoen Braziliaanse reeal omzet. Mijn vrouw heeft met haar moeder een bedrijf in sojabonen en maïs. Dat was de reden waarom ze destijds terug naar Brazilië wilde: haar moeder staat er alleen voor.”
“Het verschil met Nederland is groot. De diversiteit van mogelijkheden op agrarisch gebied is mooi. Daarnaast zijn de mensen leuk, spontaan en gastvrij. Minpunten zijn er ook. Het effect van belastingen is nihil. Eigenlijk betaal je zowel aan staat als particulieren. Tolwegen, scholen, ziekenzorg. Er zijn wetten maar die worden hier niet uitgevoerd. Je moet jezelf beschermen. Hekken en camera’s rondom je huis hoort erbij.”

Contact met Nederland gaat via sociale media.
“Met mijn ouders heb ik wekelijks contact via Skype. Het is jammer dat mijn vader een ernstige virusziekte heeft gehad, ze reisden graag. Tot 2010 zagen we elkaar tweemaal per jaar. Ze zijn hier 6x geweest. In de winter van 2012 woonde ik met mijn gezin anderhalve maand in Nederland. Vreselijk weer, een niet echt leuke ervaring.”

In zijn vrije tijd hardloopt Peter graag.
“In 2012 zat ik 12 kilo boven mijn gewicht en was ik depressief. De dokter zei dat ik moest gaan bewegen. Ik begon met hardlopen en kwam in een groep die trainde voor een marathon in de Atacama-woestijn in Chili. Uiteindelijk heb ik daar 23 km gelopen, mijn eerste lange afstand. In 2014 deed ik drie marathons en in 2015 de beroemde New York City-marathon. Door de groep hoorde ik veel verhalen over Vanderlei Cordeiro de Lima. Hij woont in Maringa en is de held van Brazilië. Tijdens de marathon van de OS Athene in 2004 werd hij door een gekke Ier vastgehouden en verloor hij de eerste plaats. Toch is hij derde geworden. Hij kreeg hier daarna de hoogste medaille van eer gekregen om zijn sportieve houding over het hele drama. Vanderlei is een inspiratie voor veel mensen. Ook voor mij toen ik begon te trainen. Hij gaf atleten van de trainersgroep veel tips, vooral over wat je als marathonloper na 30 km overkomt. Hij is heel inspirerend. Vanaf 2013 organiseert hij een marathon in Maringa om de mensen te stimuleren te stoppen met roken. In groepen van acht los je elkaar af. Duizenden mensen doen jaarlijks mee.”

En de Olympische Spelen, leven die een beetje in Brazilië?
“Het WK Voetbal van 2014 is een van de redenen waarom we in een crisis terecht zijn gekomen. Bedrijven betalen er nog voor. Niemand is bezig met de OS, alleen in Rio. Op 11 juni komt hier de fakkel langs. Vanderlei mag ermee lopen, met ons als hardloopgroep erachteraan. Misschien dat het Olympisch vuur dan aangewakkerd wordt?”