Indrukwekkende expositie over de Bevrijding van Heino bij Omheining
De bange laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog
Een kat in het nauw… Iedereen kent het spreekwoord. Dat de zegswijze echter niet alleen voor het dierenrijk geldt, werd in Heino pijnlijk duidelijk aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. De Duitse bezetter voelde dat de nederlaag onvermijdelijk was en besloot tot enkele wanhoopsacties die in Heino zelfs letterlijk hun sporen nalieten. Zo gingen enkele boerderijen en de molen van Hooglugt in de hens. En notabene één dag voor de Bevrijding van Heino werden nog 66 mannen (dorpsgenoten, evacués en onderduikers) in gijzeling genomen.
Het verhaal van de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding van Heino is momenteel te zien in de even prachtige als indrukwekkende expositie ‘Heino 70 jaar bevrijd’. In ‘De Maelderieje’, het onderkomen van de historische vereniging Omheining, zijn zowel foto’s als attributen te zien. De vereniging prijst zich gelukkig dat de expositiewerkgroep gebruik mocht maken van de privécollectie van Kristian Garssen uit Heino. Vermeldenswaardig is zeker ook de film over de bevrijding van Heino die tegelijk met de tentoonstelling wordt vertoond. Hoezo Heino? zou Hoezo Heino? niet zijn als we ook niet enig speurwerk aan de dag hadden gelegd. Natuurlijk zijn we op zoek gegaan naar de verhalen van overlevenden, met name van de mannen die in de nadagen van de oorlog werden gegijzeld. We hadden zelfs een afspraak met één van de gegijzelden, maar alleen dat was al voldoende om pijnlijke herinneringen naar boven te halen. Uiteraard hebben we begrip voor het feit dat zijn zoon de afspraak afbelde.
Via Omheining worden we vervolgens gewezen op de naam Mien Neppelenbroek-Knobben. Echtgenoot Gait Neppelenbroek, die haar ruim veertien jaar geleden is ontvallen, behoorde ook tot het gezelschap dat op 11 april 1945 is afgevoerd richting Zwolle. In een telefoongesprek zegt ze dat we meer dan welkom zijn om even langs te komen, maar ze geeft er meteen bij aan dat ze ‘niet alles meer weet’. Dat vinden we natuurlijk helemaal niet erg. Alle informatie uit eerste of tweede hand, al zijn het flarden, komt goed van pas. Eenmaal in haar woning blijkt dat ze haar echtgenoot pas na de oorlog heeft leren kennen. “Aan het eind van de oorlog was ik nog maar 15 jaar oud. Dan dringt nog niet alles van wat er om je heen gebeurt tot je door”, zegt de 84-jarige krasse tante.
Nog geen feest
Waar Heino letterlijk onder vuur lag, is Lemelerveld er voor zover ze weet aardig goed van af gekomen. “In ieder geval hebben wij niet veel angstige momenten meegemaakt.” Anders was het bij haar latere echtgenote die af en toe wel verhalen uit de oorlogsperiode met haar deelde. Waarbij de gijzelingsactie van de Duitsers wel de boventoon voerde. “Lemelerveld werd op 11 april bevrijd en Heino een dag later, maar in Heino was het toen zeker nog geen feest.”
Heino was ongewis over het lot van hun vaders, echtgenoten, broers, zonen, evacués en onderduikers. De familie Neppelenbroek was maar liefst met drie man vertegenwoordigd bij de groep van 66: Gait, zijn broer Bart en hun vader. “Ik weet nog wel dat hij vertelde dat ze eerst bijeen waren gebracht in de serre van Hassink (nu Oortwijn, red.). Je kunt je voorstellen dat het behoorlijk krap was en Gait zei later wel behoorlijk angstig te zijn geweest. Ach, wat wil je, hij was ook nog maar een knaap van 18 jaar…”, aldus mevr. Neppelenbroek-Knobben die even twijfelt waar de gegijzelden werden vastgehouden. “Volgens mij was het een school in Zwolle.”
Gait Neppelenbroek kon het navertellen. Net als de overige 65 gegijzelden! Het is dus een oorlogsverhaal met goede afloop. Gezien de grootte van de groep en de impact van de gebeurtenis in Heino is het logisch dat er in de expositie ‘Heino 70 jaar bevrijd’ ruimschoots aandacht aan wordt besteed. Dat begint al als je de trap oploopt naar de bovenetage van de voormalige maalderij waar Omheining haar domicilie heeft. Op een heel fraai en groot glas-in-loodraam wordt de gijzelingsactie treffend in beeld gebracht. Het is de opmaat naar een mooie expositie die iedereen (in ieder geval degenen met Heinoos bloed in de aderen) moet hebben gezien.
En wie weet tref je nog iemand die je lang niet hebt gezien en gesproken. Dat zou niet voor het eerst zijn, is de ervaring van de vrijwilligers van Omheining. “Het is al gebeurd dat we de bezoekers er bij wijze van spreken uit moesten zetten omdat het tijd was…”, vertellen Annie Meulman en Giel Bisschop van de expositiewerkgroep.
De verenigingsruimte van Omheining is te vinden aan het 14 april Plein (tegenover de Hervormde kerk) in Heino. De expositie is te bezoeken op maandagochtend (van 10.00 tot 12.00 uur), op zaterdagmiddag (van 14.00 tot 16.00 uur) en op elke laatste donderdagavond van de maand (van 19.00 tot 21.00 uur). Er is geen einddatum aangegeven, maar de verwachting is dat de expositie in ieder geval tot en met eind 2015 is geopend.
