Hoezo cultuur in Heino?

Stichting Beeldruimte laat landgoederen volop leven

In oktober dook Stichting Beeldruimte ineens overal in de media op met het project ‘Levend Landgoed Den Alerdinck’. Binnenkort, op 21 december is de aftrap daarvan. Tegelijk start het Cultureel Jaar op het landgoed met allerlei activiteiten. Hellen Abma en Henriette Tavenier vertellen hier wat meer over hun werkzaamheden voor de stichting die als doel heeft: het buitengebied mooier én leefbaarder maken..

Noaberschap

Zowel Hellen als Henriette komen uit de stad en wonen nu alweer enige tijd op het platteland. Henriette in Heino, Hellen in Broekland. Dat bevalt prima. “Precies op dat buitengebied richt Stichting Beeldruimte zich”, aldus Henriette. “In de stad gebeurt tenslotte genoeg op cultureel vlak. Bovendien vinden we het leuk om vanuit onze eigen ervaringen te werken. Denk bijvoorbeeld aan noaberschap.” Met diverse concepten gingen ze bij gemeente en provincie langs. Ook provincie Overijssel bleek plannen te hebben om landgoederen meer te laten leven. Uiteindelijk was daar ‘Levend Landgoed Den Alerdinck’, in opdracht van de provincie. Beeldruimte werkt samen met Den Alerdinck en Pulsar, voorheen De Voorde. Hellen: “We willen omwonenden meer betrekken bij het landgoed, toch vaak een eilandje binnen een gebied. Net zoals vroeger. Toen werd er veel georganiseerd op het gebied van kunst. Was het landgoed werkgever voor omwonenden. Daarnaast willen we landgoederen tonen hoe ze zichzelf beter kunnen bedruipen. En dan heus geen megafestijnen. Maar er valt meer uit te halen dan nu wordt gedaan.”

Geheimzinnig

Het project bij Den Alerdinck is een pilot die, zo hoopt Beeldruimte, vervolg krijgt bij andere landgoederen. Om zo buurtbewoners bewust te maken van het unieke van dergelijke plekken. “Toch weer dat noaberschap”, zegt Henriette. “Vooraf hielden we een kinderworkshop en brainstorm in het koetshuis van Den Alerdinck. Daarbij waren ‘buren van om de hoek’ en inwoners van Heino, Laag Zuthem en Lierderholthuis uitgenodigd. Zij hebben meegedacht over het Cultureel Jaar. Daar zijn erg leuke ideeën uit voortgekomen! Op het gebied van muziek, toneel, cultuur, eten, drinken, tuinen. Mensen waren heel enthousiast. We hopen dat zij andere buurtbewoners daar weer mee aansteken.” Dat Cultureel Jaar bij het Zuthemer landgoed krijgt allerlei kunstzinnige activiteiten. Centraal daarbij is het landgoed op een bijzondere manier te beleven. Via horen, voelen, zien, ruiken, proeven en via het mysterieuze 6e zintuig. “Vandaar dat we starten op zaterdag 21 december”, zegt Hellen. “De kortste dag én winterzonnewende. Dat heeft al iets geheimzinnigs.” Die dag wordt ook een folly (fantasievol bouwsel, vroeger vaak te vinden bij landgoederen) van Twentse kunstenaar Filip Jonker onthuld. Zijn zogenaamde Uto-Folly, speciaal voor Den Alerdinck gemaakt, wordt verplaatsbaar. En dus te gebruiken als podium bij evenementen. Normaal staat het kunstwerk buiten het hek, voor iedereen te bezichtigen.

Kansen

Beiden waren werkzaam bij Kunst en Cultuur Overijssel (KCO). Na het faillissement daarvan zagen ze kansen in de projecten die ze voor KCO deden. En dus ontstond Stichting Beeldruimte. Hellen: “We zagen mogelijkheden in juist kleinere gemeenten buiten de steden. En wat ook fijn is: naast onze ervaring hadden we in Overijssel een mooie basis opgebouwd met veel contacten.” Bij KCO hield Hellen zich vooral bezig met kunst en cultuur in openbare ruimtes. Henriette hielp en ondersteunde vooral kunstenaars in de beroepspraktijk. Toch was er toen al veel overlap. Bij Beeldruimte zijn hun adviesbezigheden niet zo strikt afgekaderd. Vanuit KCO namen ze lopende opdrachten mee, zoals de website ArtOverijssel. Op deze Overijsselse digitale expositieruimte staan 50 Overijsselse kunstenaars en vormgevers. Allen gekozen door kunstinstellingen. “Er is een geregeld terugkerend evenement gekoppeld waarbij hun werk getoond wordt”, vertelt Henriette. “Op de site komt elke twee jaar een nieuwe selectie. Binnenkort is het zover; dan maken deze kunstenaars hun keuze voor 50 nieuwe. Ze nomineren een kunstenaar die qua werk dichtbij het eigen werk ligt of juist een tegenpool is.”

Vrije denker

Overigens werken ze zelf ook als beeldend kunstenaar. Henriette schildert, Hellen is beeldhouwer. Ze zien kunst en cultuur niet als iets dat perse altijd apart staat. Hellen: “Het kan autonoom zijn maar ook heel goed onderdeel zijn van de hele samenleving. Ook op vlakken waarbij je dat op het eerste moment niet verwacht, zoals herinrichting of planvorming van een bouwproject. Een ‘vrije denker’ kan net even met een frisse blik tegen iets aankijken.” Al meerdere malen werden de adviseurs van Stichting Beeldruimte ingeschakeld. Goed voorbeeld uit de KCO-tijd is het project ‘Mijn leven is het kanaal’ over kanaal Almelo – De Haandrik. Hellen: “Hierbij zouden bruggen in de gemeenten Ommen en Hardenberg verwijderd worden. Alles was bedacht op de tekentafel, gebaseerd op standaard verkeersmetingen. Wij interviewden bewoners en passanten.” Wat bleek: de bruggen waren hard nodig voor de leefbaarheid. Op één plek zouden, als de brug weggehaald werd, bewoners zelfs verstoken zijn van ambulances. “Juist door bewoners bij de planvorming te betrekken ontstond er betrokkenheid”, vertelt Henriette. “Dat gaf een enorme meerwaarde. Het bespaarde de planmakers bovendien veel tijd. Juist omdat zo bezwaarprocedures, die anders zeker waren gekomen, omzeild werden.” Hellen vult aan: “Het is in veel projecten al gebleken dat het betrekken van bewoners bij planvorming en projecten een duidelijke meerwaarde creëert. Burgers voelen zich gehoord en betrokken en ervaren nieuwe kansen.”